ដើម្បីទទួលបានជោគជ័យ អ្នកនយោបាយ ជាទូទៅ ត្រូវតែចេះប្រើយុទ្ធវិធីប្រជាភិថុតិ និងយុទ្ធសាស្ត្របោកប្រាស់ បង្ខំ ឬ អូសទាញគូបដិបក្ខរបស់ខ្លួន ឲ្យធ្លាក់ចូលទៅក្នុងភក់ជ្រាំជាមួយគ្នាដើម្បីរក្សាឲ្យបាននូវតុល្យភាពប្រកួតប្រជែង ដែលភាសាអង់គ្លេសហៅថា (Level Playing Field)។
តើអ្វីទៅដែលហៅថាប្រជាភិថុតិ? ពាក្យនេះ បើនិយាយឲ្យងាយយល់ គឺការបោកប្រាស់ម្ចាស់សន្លឹកឆ្នោត ឬអ្នកគាំទ្រ ដែលគេនិយម និយាយថា «សន្យាខ្យល់»។
ចំណែកឯការបោកប្រាស់ ឬអូសទាញគូបដិបក្ខរបស់ខ្លួនឲ្យធ្លាក់ចូលទៅក្នុងភក់ជ្រាំ ជាមួយគ្នា ត្រូវធ្វើដោយវិធីណានោះ យើងនឹងបកស្រាយឲ្យបានពិស្តារនៅវគ្គខាងមុខ។ ប៉ុន្តែ មុននឹងយើងលើកយកយុទ្ធសាស្ត្របោកប្រាស់ ឬអូសទាញគូបដិបក្ខមកវែកញែក យើងសូមលើកយកពាក្យ ប្រជាភិថុតិ មកលាតត្រដាងបន្តិច ដើម្បីទុកជាចំណីខួរក្បាលសម្រាប់មិត្តអ្នកអាន។
នយោបាយ គឺជាសិល្បៈម៉្យាង ដែលតម្រូវឲ្យអ្នកនយោបាយគ្រប់រូបបត់បែន ទៅតាមកាលៈទេសៈ ផ្អែកលើសម្ពាធពីរ គឺការចង់បានរបស់អ្នកគាំទ្ររបស់ខ្លួន និងការចង់បានរបស់គូបដិបក្ខរបស់ខ្លួន។ នៅពេលដែលអ្នកនយោបាយ ឬគណបក្សនយោបាយមួយ បន្ទន់ឥរិយាបថ ដើម្បីបំពេញបំណងគូបដិបក្ខរបស់ខ្លួននោះ គេនឹងធ្លាក់ចូលទៅក្នុងគន្លងប្រជាភិថុតិដោយស្វ័យប្រវត្តិ ព្រោះថា គណបក្សនយោបាយ ឬអ្នកនយោបាយតែងតែទាមទារយកអ្វីដែលផ្ទុយអំពីឆន្ទៈអ្នកគាំទ្រ ឬក៏ឆន្ទៈរបស់គូបដិបក្ខរបស់ខ្លួន។
ដូច្នេះ សរុបសេចក្តីឲ្យខ្លីទៅប្រជាភិថុតិ និងនយោបាយ គឺមិនអាចកាត់ផ្តាច់ពីគ្នាបានឡើយ។
ចំណុចមួយទៀតដែលទាក់ទងនឹងប្រជាភិថុតិ គួរឲ្យកត់សម្គាល់ដែរនោះគឺបញ្ហា ជាតិ និងញាតិ។ ជាតិនៅទីនេះ គឺយើងសំដៅលើពលរដ្ឋទូទៅ ។ ឯញាតិ គឺយើងសំដៅទៅលើ ញាតិពង្ស វង្សសន្តានរបស់អ្នកនយោបាយ ឬថ្នាក់ដឹកនាំគណបក្សនយោបាយ។
នៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជា ការដឹកនាំប្រទេសជាលក្ខណៈគ្រួសារ គឺបានក្លាយទៅជាទម្លាប់រាប់រយឆ្នាំមកហើយ។ កាលសម័យស្តេចដឹកនាំប្រទេស មន្ត្រីភាគច្រើនគឺមានជាប់សែស្រឡាយ ជាមួយនឹងព្រះរាជា។ លុះមកដល់សម័យនាយករដ្ឋមន្ត្រីដឹកនាំប្រទេសវិញម្តង ការដាក់ញាតិការឲ្យកាន់កិច្ចការរដ្ឋគឺហាក់ដូចជានៅដដែល គ្រាន់តែប្តូរពីញាតិវង្សរបស់ស្តេច មកញាតិការរបស់នាយករដ្ឋមន្ត្រី និងរដ្ឋមន្ត្រីវិញប៉ុណ្ណោះ។
ពុំមានស្ថិតិជាក់លាក់ណាមួយបញ្ជាក់អំពីចំនួនមន្ត្រី ដែលជាញាតិរបស់លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី និងរដ្ឋមន្ត្រីនៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជានោះទេ។ ប៉ុន្តែយោងតាមព័ត៌មានជាសាធារណៈយើងសង្កេតឃើញថា ញាតិរបស់នាយករដ្ឋមន្ត្រី និងរដ្ឋមន្ត្រី ដែលកាន់តួនាទីសំខាន់ៗ នៅក្នុងជួររដ្ឋាភិបាល ចាប់ពីថ្នាក់ជាតិដល់ថ្នាក់ក្រោមជាតិគឺមានស្ទើរតែគ្រប់ស្រទាប់ទាំងអស់។
គ្រាន់តែអគ្គលេខាធិការរងម្នាក់នៅក្នុងរដ្ឋសភាមានញាតិការ ប្រមាណជា ១០ នាក់ធ្វើការនៅក្នុងស្ថាប័ននោះ នេះបើតាមព័ត៌មានចុះផ្សាយនាពេលថ្មីៗនេះ។ ប្រសិនបើអគ្គលេខាធិការរង របស់រដ្ឋសភាមានសាច់ញាតិ ១០ នាក់ធ្វើការនៅក្រោមឱវាទរបស់ខ្លួនទៅហើយ ចុះរដ្ឋមន្ត្រី និងរដ្ឋលេខាធិការនៅតាមក្រសួងនានាអាចមានករណីដូចគ្នាដែរ ឬទេ? ចំណុចនេះ រដ្ឋាភិបាល និងរដ្ឋសភាកម្ពុជា គួរតែចាត់ចែងស្រង់ស្ថិតិឲ្យបានជាក់លាក់ ដើម្បីផ្តល់នូវតម្លាភាពជូនដល់ពលរដ្ឋខ្មែរទាំងអស់គ្នាបានឃើញ និងបានយល់។
ទាំងរដ្ឋាភិបាល ទាំងរដ្ឋសភា មិនអាចនិយាយអំពីការគ្រប់គ្រងប្រកបដោយតម្លាភាព ដោយមិនអនុវត្តនូវអ្វីដែលជាកត្តាបញ្ជាក់អំពីតម្លាភាពនោះទេ។
ការដាក់ញាតិសន្តានឲ្យកាន់កិច្ចការនយោបាយសំខាន់ គឺជាចំណុចដ៏រសើបបំផុតសម្រាប់គណបក្សនយោបាយទាំងពីរ នៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជា។ទាំងថ្នាក់ដឹកនាំគណបក្សប្រជាជន ទាំងថ្នាក់ដឹកនាំគណបក្សសង្គ្រោះជាតិសុទ្ធតែមានសមាជិកគ្រួសារកាន់តំណែងសំខាន់ៗ។ ឧទាហរណ៍ សម្តេច ហ៊ុន សែន មានកូនប្រុសម្នាក់ជា ឧត្តមសេនីយ៍ ម្នាក់ទៀតជាសមាជិកសភា បងប្រុសម្នាក់ និងប្អូនថ្លៃប្រុសម្នាក់ ក៏ជាសមាជិកសភាដែរ ក្មួយប្រុសម្នាក់ជាអគ្គស្នងការនគរបាលជាតិ កូនប្រសាប្រុសម្នាក់ ក៏ជាមន្ត្រីនគរបាលជាន់ខ្ពស់ផងដែរ។ ឯភរិយារបស់លោក មានតំណែងជាប្រធានកាកបាទក្រហមកម្ពុជា។
ចំណែកសម្តេច ជា ស៊ីម ក៏មានប្អូនថ្លៃប្រុសម្នាក់កាន់តំណែងជារដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងមហាផ្ទៃ និងមានក្មួយកាន់តំណែងនៅក្នុងជួររដ្ឋាភិបាលផងដែរ។ ចំពោះសម្តេច ហេង សំរិន យើងមិនដឹងថា គាត់មានញាតិប៉ុន្មាននាក់កាន់តំណែងនៅក្នុងជួររដ្ឋាភិបាលនោះទេ ក្រៅពីលោកវង សូត្រ រដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងសង្គមកិច្ច ដែលជាកូនប្រសា ពីព្រោះមិនសូវឃើញព័ត៌មានចុះផ្សាយ។
រីឯ គណបក្សសង្គ្រោះជាតិវិញក៏មើលទៅហាក់ដូចជាមិនណយដែរ។ សព្វថ្ងៃ គណបក្សនេះកាន់តួនាទីតែក្នុងស្ថាប័ននីតិប្បញ្ញត្តិតែប៉ុណ្ណោះ ប៉ុន្តែនៅក្នុងស្ថាប័ននេះ យើងឃើញមានប្តីប្រពន្ធពីរគូរួចទៅហើយ គឺលោក សម រង្ស៊ី និងភរិយារបស់លោក (អ្នកស្រី ជូឡុង សូមូរ៉ា) និងលោក យឹម សុវណ្ណ និងភរិយា (លោក ស្រី កែ សុវណ្ណរ័ត្ន)។
ឯលោក កឹម សុខា អនុប្រធានគណបក្សសង្គ្រោះជាតិក៏មានកូនស្រីម្នាក់កាន់កិច្ចការសំខាន់នៅក្នុងជួរបក្សផងដែរ។ ចំណែកលោក គង់ គាំ ដែលជាអតីតអនុប្រធានគណបក្ស សម រង្ស៊ី នោះ មានកូនប្រុសពីររូបជាសមាជិកសភា។ នេះគ្រាន់តែជាទិដ្ឋភាពនៃជ្រុងដ៏តូចមួយនៃប្រព័ន្ធគ្រួសារនិយមនៅក្នុងវិស័យនយោបាយនៃប្រទេសកម្ពុជា។
ការលើកយកប្រព័ន្ធគ្រួសារនិយមមកលាតត្រដាងនៅទីនេះគឺមិនមានន័យថា ស្មេរមានចេតនារិះគន់ថ្នាក់ដឹកនាំគណបក្សនយោបាយនៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជានោះទេ គ្រាន់តែចង់បង្ហាញនូវចំណុចអវិជ្ជមានដ៏ធ្ងន់ធ្ងរពីរទាក់ទិនទៅនឹងការអនុវត្តរបៀបគ្រប់គ្រងរដ្ឋ តាមលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ។
ចំណុចអវិជ្ជមាននេះគឺតម្លាភាព និងទំនាស់ផលប្រយោជន៍ (Transparence and Conflict of Interest) ដែលយើងមិនទាន់ឃើញមានច្បាប់ចែងនៅឡើយទេ បន្ទាប់ពីប្រទេសកម្ពុជា អនុវត្តលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យអស់រយៈពេល ជាងបីទសវត្សរ៍មកហើយ។
ការមិនអើពើ ឬក៏ធ្វើមិនដឹងមិនឃើញនូវអ្វីដែលជាសត្វដំរីនៅក្នុងបន្ទប់ (តម្លាភាព និងទំនាស់ផលប្រយោជន៍) នេះវាមិនត្រឹមតែធ្វើឲ្យការអនុវត្តលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យនៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជាមិនលូតលាស់ទៅមុខនោះទេ ប្រហែលជាអាចធ្វើឲ្យគណបក្សនយោបាយបាត់បង់ការគាំទ្រ និងសន្លឹកឆ្នោតនៅក្នុងការបោះឆ្នោតនាពេលអនាគតទៀតផង។
ផ្អែកលើសន្ទុះនៃការយល់ដឹងរបស់ពលរដ្ឋខ្មែរ អំពីអំណាចនៃសន្លឹកឆ្នោតរបស់ខ្លួននោះ យើងអាចសន្និដ្ឋានបានថា តម្លាភាពនិងទំនាស់ផលប្រយោជន៍នឹងក្លាយទៅជាប្រធានបទនៃការបោះឆ្នោតនៅពេលអនាគតជាក់ជាមិនខាន។
យោងលើចំណុចនេះ យើងសូមទាញយកយុទ្ធសាស្ត្ររបស់គណបក្សប្រជាជន និងគណបក្សសង្គ្រោះជាតិដែលកំពុងតែប្រកួតប្រជែងយកប្រៀបលើគ្នានាពេលបច្ចុប្បន្ននេះ មកវិភាគថា តើអ្នកណាកំពុងអូសទាញអ្នកណាឲ្យដើរលើផ្លូវណា?
នៅដើមអត្ថបទនេះ យើងបាននិយាយអំពីយុទ្ធសាស្ត្រអូសទាញគូបដិបក្ខនយោបាយឲ្យធ្លាក់ចុះទៅក្នុងភក់ជ្រាំជាមួយគ្នា ដើម្បីកុំឲ្យគេមានប្រៀបជាងខ្លួន។ និយាយឲ្យងាយយល់គឺធ្វើយ៉ាងណាឲ្យគូបដិបក្ខនយោបាយបាត់បង់ប្រជាប្រិយភាព ឬក៏ស្ថិតនៅក្នុងស្ថានភាពអវិជ្ជមានដូចគ្នា។ គ្រួសារនិយម គឺជាស្ថានភាពអវិជ្ជមានមួយដែលគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា កំពុងប្រឈម។
ដូច្នេះហើយនៅពេលថ្មីៗនេះ គណបក្សប្រជាជនមិនបានបោះឆ្នោតគាំទ្រ លោកស្រី មូរ សុខហួរ និង លោក យឹម សុវណ្ណ ឲ្យធ្វើជាប្រធានគណៈកម្មការនៅក្នុងរដ្ឋសភា ដូចដែលគណបក្សសង្គ្រោះជាតិចង់បាននោះទេ ក៏ប៉ុន្តែ ពួកគេបែរជាបោះឆ្នោតគាំទ្រ លោក ហូរ វ៉ាន់ និងលោកស្រី កែសុវណ្ណរ័ត្ន ដែលមិនមែនជាការចង់បានរបស់គណបក្សសង្គ្រោះជាតិ ឲ្យកាន់តំណែងទាំងនោះទៅវិញ។
ទង្វើនេះគឺជាយុទ្ធសាស្ត្រ បាញ់ព្រួញមួយត្រូវចាបពីរ ព្រោះថា លោក ហូរ វ៉ាន់ និងលោកស្រី កែ សុវណ្ណរ័ត្ន មិនសូវមានប្រជាប្រិយភាព (មិនសូវមានគេស្គាល់ច្រើន) ដូចជាលោកស្រី មូរ សុខហួរ និងលោក យឹម សុវណ្ណ ឡើយ។
ម៉្យាងទៀត ការដាក់ឲ្យមានសមាជិកគ្រួសារកាន់តំណែងខ្ពស់នៅក្នុងរដ្ឋសភា វានឹងធ្វើឲ្យគណបក្សប្រជាជន និងគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ ខិតរឹតតែជិតគ្នាទាក់ទិនទៅនឹងបញ្ហាគ្រួសារនិយម។ តាមពិតទៅ គ្រួសារនិយម នៅក្នុងប្រព័ន្ធគ្រប់គ្រងរដ្ឋនៃប្រទេសកម្ពុជា វាមិនមែនជារឿងថ្មីនោះទេ។ ប៉ុន្តែ អ្វីដែលថ្មីនោះគឺបញ្ហាគ្រួសារនិយមកំពុងត្រូវបានគេលើកយកមកពិភាក្សាជាសាធារណៈ ។
ចំណុចនេះ យើងគួរឲ្យពិន្ទុដល់លោក សុន ឆ័យ សមាជិកសភាមកពីគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ ដែលកំពុងតែដុតដៃដុតជើងលាតត្រដាងបញ្ហាគ្រួសារនិយម នៅក្នុងស្ថាប័នរដ្ឋសភា។ ក៏ប៉ុន្តែ ការដុតដៃដុតជើងរបស់លោក សុន ឆ័យ នេះគឺប្រហែលជាបានត្រឹមតែរលាកដៃជើងខ្លួនឯងតែប៉ុណ្ណោះ ព្រោះថា តើឲ្យរដ្ឋសភាបោសសម្អាតបញ្ហាគ្រួសារនិយមដូចម្តេចទៅ បើរដ្ឋសភាខ្លួនឯង ពោរពេញទៅដោយសមាជិកគ្រួសារធ្វើការនៅទីនោះ ទាំងគណបក្សប្រជាជន ទាំងគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ?
កាលពីជាងពីរទសវត្សរ៍កន្លងទៅនេះ ខ្ញុំធ្លាប់បានឮលោក កឹម សុខា ដែលជាអនុប្រធានទីមួយរដ្ឋសភាសព្វថ្ងៃ និយាយអំពីបញ្ហាស្រដៀងគ្នានេះថា «វាមិនខុសអ្វីអំពីប្រើចោរឲ្យទៅរកចាប់ចោរនោះទេ»។
ទោះជាយ៉ាងណាក៏ដោយ ចំណុចដ៏រសើបមួយនេះ ចាំបាច់ត្រូវតែដោះស្រាយ ព្រោះថា ប្រសិនបើអ្នកនយោបាយខ្មែរ មិនព្រមងាកពីការសង្គ្រោះញាតិ មកសង្គ្រោះជាតិវិញទេ នោះជាតិប្រាកដជាសង្គ្រោះពួកគាត់ឲ្យរួចផុតពីគុកច្រវាក់នៃអាសនៈអំណាចប្រមូលផ្តុំគ្រួសារនិយមជាមិនខាន ៕ ប្រភព៖ ភ្នំពេញប៉ុស្តិ៍
ដោយ ឆ ចិន្តា
Washington, DC
No comments:
Post a Comment